ورود به سایت
شماره موبایل یا ایمیل را وارد کنید
پسورد را وارد کنید
ثبت نام
سیستم لنت ترمز در خودرو ها از طریق ایجاد اصطکاک بین دو قطعه عمل می کند و با تولید یک نیروی اصطکاک قوی ، انرژی چرخ خودرو را گرفته و سرعت آن را می کاهد و در صورت لزوم خودرو را متوقف می کند . میزان اصطکاک ایجاد شده برای کاستن از سرعت خودرو بستگی به میزان فشردن پدال ترمز دارد . اما ، سیستم ترمز خودرو چگونه عمل می کند ؟
ترمز یکی از قطعات مصرفی در اتومبیل با درجه ایمنی Grade A یا فوق ایمنی است که این درجه ایمنی نشان از اهمیت فوق العاده این قطعه به ظاهر ساده دارد . در ترمزگیری های شدید و در مواقع حساس که بحث ایمنی جان سرنشینان خودرو و خسارات مالی سنگین مطرح است ، اهمیت لنت ترمز بیشتر مشخص می شود . اما یکی از مواردی که رانندگان اتومبیل گاه و بیگاه با آن سر و کار دارند ، صدای ناشی از لنت براثر ترمز کردن است .
این صدا گاه در مواقع خاصِ حرکتی و گاه به دلیل استفاده از نوعی ماده به خصوص در لنت و یا اجزای سیستم ترمزی ، تولید و باعث مراجعه مکرر دارندگان خودرو به نمایندگی شرکت های خودرو ساز یا سایر تعمیرگاه ها می شود زیرا سبب ایجاد احساس عدم اعتماد راننده به سیستم ترمز می گردد و این تصور را به وجود می آورد که عملکرد آن اشکال دارد . این مسئله مختص یک یا چند کشور نیست بلکه موضوع روز بسیاری از شرکت های مهم خودرو ساز و قطعه ساز در دنیاست و باعث تحمیل هزینه های گزافی به آن ها شده است .
هم اکنون تحقیق در این زمینه باعث تعریف پروژه هایی در سطوح بالای تحقیقاتی در دانشگاههای معتبر با استفاده از دستگاه های بسیار پیشرفته شده است ، اما نکته حائز اهمیت آن است که هر صدای ترمزی لزوماً به مفهوم وجود عیب نیست .
سیستم ترمز خودرو ها از قسمت های مختلفی تشکیل شده است که در کلی ترین و ساده ترین حالت یک دیسک بر روی چرخ قرار دارد که در اطراف آن لنت های ترمز قرار می گیرند و با فشردن پدال ترمز هنگام ترمز گیری ، فشار روغن نیروی پدال را به لنت ها انتقال داده و موجب چسبیدن لنت ها به دو طرف دیسک چرخ می شود که این عمل موجب ایجاد اصطکاک بین این دو قطعه شده و از سرعت خودرو می کاهد .
البته در برخی از خودروها به منظور ارزان سازی و اقتصادی بودن در چرخ های عقب از ترمز های کاسه ای استفاده می کنند . سیستم ترمز به دلیل این که با درگیری دو قطعه فلزی شکل عمل می کند و با ایجاد نیروی اصطکاک بین این دو قطعه انرژی چرخش را گرفته و سرعت خودرو را می کاهد ، ممکن است در برخی اوقات با تولید صداهای ناهنجاری همراه باشد . سوت کشیدن ترمز خودرو و یا صداهای مختلف در هنگام ترمز گیری می تواند دلایل مختلف و گوناگونی داشته باشد که با توجه به نوع صدای ایجاد شده تا حدودی می توان دلیل ایجاد صدا را فهمید و نسبت به رفع آن اقدام کرد .
مستهلک شدن لنت های ترمز :
یکی از اولین و مهم ترین دلایلی که می تواند در هنگام ترمز گیری خودرو تولید صدا کند و صدای مانند خراشیدن بین دو فلز ایجاد کند ، مربوط به زمانی است که لنت های خودرو پس از مستهلک شدن و ساییدگی بیشتر از میزان کارکرد مشخص شده از طرف سازنده ، قسمت فلزی و شاخص لنت ها با دیسک چرخ برخورد کرده و در هنگام ترمز گیری و حتی در مواقع حرکت چرخ بدون اعمال نیروی ترمز ، تولید صدای سوت کشیدن و یا صدای خراش بین دو فلز را ایجاد کند . در این مواقع باید میزان کارکرد لنت های ترمز را بررسی کرد و با بررسی میزان ساییدگی لنت ها ، در صورت تمام شدن سطح نرم لنت ، نسبت به تعویض و جایگزینی لنت های جدید برای رفع صدای ناهنجار ترمز اقدام کرد .
استفاده از لنت های نا مرغوب :
در مواردی که خودرو پس از گذشت مدتی از تعویض لنت دچار سوت کشیدن هنگام ترمزگیری و یا ایجاد صداهای مختلف ازسیستم ترمز می شود ، این مسئله می تواند به دلیل استفاده از لنت های تقلبی و یا با جنس نا مرغوب باشد . برخی تولید کنندگان از مواد ناخالص و ذرات فلزی در ساخت لنت ها استفاده می کنند . این ذرات به مرور با دیسک چرخ در هنگام ترمزگیری برخورد پیدا کرده و موجب ایجاد صدای سوت کشیدن در ترمز خودرو هنگام ترمز گیری می شود .
قبل از تهیه لنت برای خودرو حتما باید از اصالت کالای خریداری شده اطمینان حاصل کرد . برخی از افراد به دلیل صرفه جویی اقتصادی اقدام به تهیه و خرید لنت های ارزان قیمت در بازار می کنند . اما با استفاده از لنت های نامرغوب و تقلبی افزایش خطرات مختلف هنگام ترمز گیری و همچنین صدمه زدن به دیسک چرخ را موجب می شوند .
تماس نا مناسب لنت با دیسک چرخ :
در برخی موارد ، تعویض لنت های ترمز در خودرو ، به درستی انجام نمی شود و در هنگام ترمزگیری لنت ها با دیسک چرخ تماس کاملی را برقرار نمی کنند ، که این امر می تواند صدایی همچون سوت کشیدن و یا صدای ساییدگی بین دو فلز را ایجاد کند . اگراین موضوع به مرور ادامه پیدا کند موجب ساییدگی نا همگون لنت و صدمه به دیسک چرخ خودرو می شود و همچنین عمل ترمز گیری را با مشکل مواجه می سازد .
مشکل مربوط به دیسک چرخ :
در برخی موارد لنت های خودرو به درستی عمل می کنند و از جنس مناسبی هم برخوردار می باشند ، اما دوباره شاهد ایجاد صدای سوت کشیدن ترمز در خودرو هستیم . در این مواقع علت ایجاد صدا از سیستم ترمز می تواند مربوط به دیسک ترمز باشد . ایجاد خراشیدگی بر روی سطح دیسک و یا قرار گرفتن ذرات خارجی در بین لنت و دیسک و یا زدگی دیسک که به مرور در برخی خودرو ها اتفاق می افتد می تواند موجب ایجاد صداهای نامناسب در سیستم ترمز خودرو هنگام ترمز گیری و حرکت خودرو باشد در مواقعی که لنت های خودرو سالم هستند و لنت با جنس مناسب استفاده شده است ، باید دیسک چرخ را بررسی کرد و در صورت وجود ناخالصی ها در سطح دیسک و صاف نبودن آن نسبت به صیقلی کردن سطح دیسک و یا تعویض آن برای رفع صدای سوت کشیدن ترمز اقدام کرد .
علت اولیه صدای ترمز ارتعاش است . در ترمزهای دیسکی ارتعاشات می تواند بین لنت و دیسک ، لنت و کلیپر یا کلیپر و اتصالات نصب شده بر روی آن وجود داشته باشد . در ترمز هایی که از سیستم کاسه چرخ استفاده می کنند ، ارتعاشات می تواند بین کفشک و کاسه چرخ یا کفشک و صفحه پشت بند آن ایجاد شود . همچنین ارتعاش در یک قسمت می تواند باعث تحریک و ایجاد ارتعاش در قسمت دیگر شود ؛ بهخصوص که قطعات پیوسته در حال سبک تر شدن هستند و به این ترتیب ارتعاش آسان تر صورت می گیرد .
برای حذف صداهای اولیه ، استفاده از صلبیت اجزای سیستم ترمزی در اولویت است که در طراحی سیستم های ترمزی ، دمپینگ یا حذف کننده ارتعاش اولیه توسط عوامل ذیل قابل اجراست :
۱- هنگام ترمز به دقت گوش کنیم و ببینیم صدایی از لنت شنیده می شود یا نه و در صورت لزوم چک کنیم لنت ها در جای خود محکم هستند ؛ به طوری که با دست جا به جا نمی شوند .
۲- استفاده از عایق ها که Shim نیز نامیده می شوند . درحقیقت عایق ها یک مجزا کننده اند که همانند بالشتک عمل می کنند و برای جلو گیری از ارتعاشات مورد استفاده قرار می گیرند . اگر لنت ها در جای خود به درستی نصب شده باشند ولی هنوز صدا تولید کنند ، یکی از ارزان ترین و موثر ترین راه ها برای از بین بردن صدای مذکور این است که لنت ها را از جای خود درآوریم و پشت آن ها Shim نصب کنیم زیرا Shimها ارتعاشات بین لنت و کلیپر را کاهش می دهند .
۳- گیره ها که با محکم کردن اتصالات و اجزا به یکدیگر باعث افزایش صلبیت سیستم ترمزی می شوند باید امتحان گردند و مطمئن شویم به درستی نصب شده اند و در جای خود محکم هستند .
۴- همه گیره ها ، پینها و فنرها که به واسطه دمای بالای ترمز حالت فنری خود را از دست داده و شُل شده اند باید تعویض شوند .
۵- تمیز کردن و روغن کاری متعلقات کلیپر به حذف ارتعاشات کمک می کند . ارتعاشات می تواند به دلیل خرابی یا لق بودن قطعات و اجزای مربوطه باشد .
۶- جایگزینی پین ها و بوش ها نیز می تواند به عنوان یک راه حل در نظر گرفته شود .
۷- اگر کلیپر بسیار کهنه شده است و لَق لَق می زند ، شاید تعویض آن تنها راه حل ممکن باشد .
۸- یکی دیگر از علل صدای جیغ در ترمزهای عقب ، تماس ضعیف بین کفشک و کاسه چرخ است که این مشکل با جایگزینی لنت های ترمز عقب یا پرداخت مجدد سطح داخلی کاسه چرخ قابل حل است .
۹- گرفتن لَقی اجزای سیستم ترمز عقب که باعث ایجاد ارتعاش بین صفحه پشت بند و لنت ترمز عقب و درنهایت عامل ایجاد صدا است ، یکی دیگر از راه های حذف صدای ترمز عقب به شمار می رود .
تاثیر نوع لنت ترمز بر ایجاد صدا
تنوع بسیار نوع لنت و ترکیبات موجود در آن ، تاثیر قابل توجهی بر صدای تولیدی لنت می گذارد . در ذیل به بعضی از پارامتر های مربوط به آن اشاره می شود :
لنت های نیمه فلزی : معمولاً باعث ایجاد صدا می شوند که این مسئله به دلیل سختی بیشتر آن ها نسبت به لنت های غیر آزبستی است . ترکیبات فلزی این نوع لنت ها ، هنگام ترمزگیری و سایش فلز به فلز باعث ایجاد صدای جیغ می شود .
مقدار Fillerها و Binderها در ماده اصطکاکی لنت تفاوت چشم گیری در میزان صدای جیغ تولیدی از لنت های جلو یا عقب ایجاد می کند . در این حالت افزودن اجزایی نظیر گرافیت ،کربن و ترکیبات بهبود دهنده لاستیکی می تواند باعث کاهش صدای لنت شود . اضافه کردن برنج می تواند باعث رفع ارتعاشات و همچنین تمیز کاری دیسک و یا کاسه چرخ شود .
شکل هندسی لنت نیز می تواند بر میزان صدای تولیدی موثر باشد . لنتی با گوشه های پخ خورده می تواند روی دیسک ترمز ، بدون ایجاد ارتعاش بلغزد . همچنین لنتهای چاک دار باعث تغییر فرکانس لنت های مرتعش می شوند .
بعضی لنت ها پوششی ویژه دارند که به سطح دیسک منتقل می شود . این پوشش ها باعث ایجاد یک نوع فیلم روی دیسک می شوند که ارتعاش و صدا را کاهش می دهد .
صدای جیغ ترمز عقب اغلب به دلیل انباشته شدن گرد لنت بین لنت ها و کاسه چرخ تولید می شود . برای حل این مشکل ، گرد و غبار ناشی از لنت ترمز را از روی کفشک ها و صفحه پشت بند لنت و اجزای مربوطه پاک کنید .
مواد مورد استفاده در لنت ترمز
۱- پودر فلز به منظور افزایش مقاومت مواد در برابر دما و سایش به ترکیب اضافه می شود .
۲- مقید کننده ها ( Binder ) : چسبهایی هستند که مواد اصطکاکی را کنار هم نگه می دارن د. رزین Phenolic رایج ترین نوع آن است .
۳- FILLER ها همانند تراشههای لاستیکی هستند که در مقادیر کم برای کاهش صدای لنت به ترکیب افزوده می شوند .
صدای لنت ترمز با توجه به شدت و بلندی آن ولی به طور کلی صدای ارتعاش آرام را ناله ( Groan ) و صدای ارتعاش سریع را جیغ Squeal ) ) می نامند .
فاکتورهای طراحی لنت ترمز اتومبیل
در طراحی لنت موارد زیر باید در نظر گرفته شود:
۱- در شرایط متفاوت جوی می بایست کارایی یکسانی داشته باشد . این کارایی مطلوب باید در محدوده متفاوت دمایی هنگام رانندگی نیز حفظ شود .
۲- پدال گیری خوب در تمام مواقع
۳- طول عمر بالا ( به لحاظ صرفه اقتصادی )
۴- قابلیت عملکرد در شرایط متفاوت ، بدون ایجاد صدا
۵- لنت باید به نحوه مطلوبی توانایی توقف خودرو را داشته باشد .
۶- محدودیت های ابعادی برای مونتاژ
۷- عدم استفاده از مواد آزبستی
۸- خروجی غبار کمتر ( به منظور تمیز باقی ماندن چرخ )